Xosé Benito Reza. (Enxeneiro e escritor. Un amigo.)
//
Dixéronme que tiña que ver,
hai tempo, a película O río da vida, pero non fun capaz. En
algures vira eu de pasada algunhas escenas, e aló andabamos meu pai, meu irmán
e máis eu, hai trinta anos, no río da nosa vida.
Proeume o corazón.
Onte andei noutro río, un río de
moitas outras vidas, no gran Ulla, cheo, pletórico, exuberante, vital. Un río
como os de antes, un río que me arrincou do peito a lembranza amarga dun
homólogo nas veigas ulteriores da cabalo da fronteira. Vai o Ulla por aquelas
terras mimosas de bo viño entre corgas pechas con grande aparato de
reviravoltas e pronunciadas encostas, camiño de Padrón onde dorme Rosalía.
É
certo, dixo don Ramón, que os ríos galegos, en
contra desa común teoría darvisiana, nacen vellos e mocean logo; velaí como
exemplo ese prodixio de Xallas, o único río europeo que en troques de
esmorecer nun suspiro de limos e meandros abafado polo océano morre como nacen
os grandes ríos, como o Nilo nas fervenzas Ripon que descubriu Speke: en
cachón impresionante, hoxe os dous amatados.
Así lle aconteceu tamén
o río Miño, no seu andar maino divagando sen présas pola gran chaira de
Rábade. Ninguén
podería imaxinar como logo de tanto camiño
cavilativo e pousón acugularía forza suficiente para abrir aquelas buratas
tan fondas, tan quentes e entremetidas, por terras de Chantada, de Belesar,
de Escairón e Os Peares. Pode que os galegos, con esa filosofía innata que
detectou Ramón Piñeiro, sexamos tamén un pouco "ríos" no rular
vital por tantos hemiferios. Xa o dixo Jorge Manrique : "nuestras vidas
son los ríos que van a dar a la mar, que es el morir".
Cecais os matices da vida
tal como a entendemos teñan moito de río galego: nacemos á defensiva,
pescudando con milimétrica parsimonia os lombeiros das serra, as pendentes,
cadencias e sombras de corgas e valgadas afeitas o noso descorrer, xa dende
o mesmo inicio. E logo abrimos, cando cavilamos que xa coñecemos todo, logo
de moita instrospección e filigrana, de moita cerimonia e retranca, no
devalar da nosa vida; ese divagar calado e mesurado que goza de tanta
aceptación fóra das nosas fronteiras, camiño dese derradeiro cachón onde
precipitan con gran estrondo tódolos océanos, tódalas almas humanas, o
alén Atlántico.
O baixo Ulla aínda
conserva aquelas paraxes de Sinde, de Couso, do Xirimbao e Ximonde,
olvidando por suposto a lembranza das augas titubeantes que chegan de
Portodemouros, a grandeza antiga dos magnos escenarios, a fala poderosa das
augas. Hai alí, aínda tanta vida, que mesmo meu fillo ó sentila tan de
preto medo lle dá. Hai de todo canto de antigo viaxaba ceibe polos ríos de
Galicia: hai escalos a milleiros, anguías cimbrantes na fecunda vexetación
de ribeira, un mundo de libélulas, de insectos, mil paxaros arrombados nas
pólas da fraga húmida e recendosa, hai troitas e zamborcas que brilan como
a prata amoreada nos remansos, e reos, a troita marisca nosa, e de vez pasa
con gran pompa e circunstancias o señor das atlánticas augas, o cobizado
salmón.
Conta Madoz e outros
antigos como en tempos tal farturencia aboiaba polas augas todas ourensáns;
como o salmón, brava estirpe, remontaba o Arnoia, o Avia, o Miño, o Deva,
o Arenteiro, loitando contra corrente, nesa irrefreable batalla pola
supervivencia.
Eu tamén tiña un río
cando era neno, un río que en tempos foi Ulla, Miño, Arnoia, e todos ó
mesmo tempo, e cantaba a cotío unha ladaíña serena que adormecía os
fuxitivos da ribeira.
Era o río da
miña vida, o vello Limaia, Limia para os poucos amigos que aínda lle
quedan, un río que os meus fillos non coñeceron nin coñecerán.
O
Limia da adolescencia primaria, dos cachóns de Valoiro e Aceredo,
do
murmurio do vento nos sabugueiros da herdadiña,
do silencio entre as penas aloumiñadas polas augas onde se disolve o Salas.
O Limia semella ter o malfado herdado
do seu nome romano, agoireiros que chegaron campando coas lexións para lle
dar o nome de Oblivionis; endexamais un río sufriu semellante esquecemento,
agónico final para aquelas augas puras que non fixeron ningún mal; na Limia foi enxoitada a lagoa de Antela, terra de cínifes, soldados de Artús
e de Antioquía; fuxiron os campos, as pontes e as cidades do imperio
baixo
o encoro de Franco nas Conchas
;
sucumbiron os lameiros, as miñas augas doces coa súa cohorte de troitas
baixo o peso imparable das augas de Lindoso;
,
dun Salazar inmorrente; e logo unha minicentral
nas augas de Pontelinares. Requiem polo río
e pola miña memoria.
Augas de Galicia remata
de anunciar con grande estrondo de miles de millóns obras polo ben do
país. ¿Haberá por fin un chisco de racionalidade nesta vida fanatizada
dos homes por dar conta da natureza ?. ¿ Cómo conxugar a desfeita coas
políticas galegas de turismo e protección da natureza?. Esperaremos, e a
Xinzo iremos para agosto, recoller a memoria esquecida do río
, esquecida,
pero ollo, nunca perdida.
Escrito sacado da Voz de Galicia do
sábado, 07-07-2001. Cando me pusen a ler este sensacional texto, sentín,
letra a letra e palabra a palabra o mesmo que o autor. O río Limia era tamén o río
da miña vida ( hai algún máis, como o río Salas e o río Navea). Coñecín o tramo da Herdadiña,
có meu tío Camilo, cura párroco de Randín 1939-1975, un pai para mín, nada menos que en 1962, xa choveu. Logo durante 15 anos,
iba
pescar co meu compañeiro e amigo Félix Valeiras ao río Limia, entre a Herdadiña e Aceredo, estábamos namorados do río (inda
ó estamos hoxe, a
memoria esquecida do río...pero nunca perdida...). Ata que chegou o
encoro de Lindoso.
¡¡
Malditos !!. Inda o decimos hoxe. ¡¡ Esnafraron o río Limia, dos mellores de
Ourense e de Galicia!!.)
As
fotografías e o comentario das mesmas son de responsabilidade exclusiva do
autor da www Secundino Lorenzo.
A música, que sona ou que sonaba, ten por título
"Peace pipe" ou "A pipa da
Paz", é dos The Shadows, o meu grupo preferido dos anos 1960. Unha
dedicatoria especial, do autor da www, a Consellería de Medio Ambiente de
Galicia, para que mire un pouco polos ríos galegos e non permita máis
desfeitas. ¡Xa está ben!...
Era o río da
miña vida, o vello Limaia, Limia para os poucos amigos que aínda lle
quedan, un río que os meus fillos non coñeceron nin coñecerán.
do
murmurio do vento nos sabugueiros da herdadiña,
do silencio entre as penas aloumiñadas polas augas onde se disolve o Salas.
O Limia semella ter o malfado herdado
do seu nome romano, agoireiros que chegaron campando coas lexións para lle
dar o nome de Oblivionis; endexamais un río sufriu semellante esquecemento,
agónico final para aquelas augas puras que non fixeron ningún mal; na Limia foi enxoitada a lagoa de Antela,
terra de cínifes, soldados de Artús
e de Antioquía; fuxiron os campos, as pontes
e as cidades do imperio
baixo
o encoro de Franco nas Conchas
;
sucumbiron os lameiros, as miñas augas doces coa súa cohorte de troitas
baixo o peso imparable das augas de Lindoso;
,
dun Salazar inmorrente; e logo unha minicentral
nas augas de Pontelinares. Requiem polo río
e pola miña memoria.
, esquecida,
pero ollo, nunca perdida.
Saír a Ríos galegos.