Amieiro xoven.

Gran dibuxo dp Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé  Flora von Deutschland Österreich und der Schweiz.

Nome científico:

Alnus glutinosa (L.) Gaertner

Nota: alnus significa vivir a carón dos ríos e glutinosa é que as follas son moi pegañentas.

Clase: Anxiospermas

Orde: Fagales

Familia: Betuláceas.

 

Volver a características

 

 

 

 

 

Nome galego:

Amieiro, ameneiro, abeneiro, amieira, amineiro, amineira, arche, aveneiro, avineiro, pau do demo, samoeiro, umeiro, etc.

En fín, en galego, ten moitos nomes o que significa que é moi coñecido pola nosa xente. Tamén, xa o teño dito noutras fichas, demostra a riqueza do idioma galego. Un idioma que hoxe, xuño do 2009 está en peligro. A verdade é que non entendo esta loita contra unha lingua que a mín me parece incrible...

 

Nota: pola zona de San Andrés en Ribadavia os bosques de galería de amieiros, os ameneirais, reciben o nome de Sameirais, de onde ven o nome que o meu amigo Antonio Cajide lle puxo ao seu viño que nace en terreos preto do Avia, transformados pola súa man e traballo en fincas de viño,  que antiguamente eran Sameirais, Sameirás.

O amieiro chámase samoeiro en moitos lugares.

O Viño Sameirás e actualmente, ano 2010, dos mellores do Ribeiro, tanto o blanco como o tinto.

 

Tamén no libro "A luz da chuvia" publicado  pola Editorial Toxosoutos, no 2019, de  Delfín Caseiro e Antón Jardón,  escriben sobre o cego de Sameirás. Pregunteille o meu amigo Delfín Caseiro por esta palabra e dime que na Limia tamén os amieiros se chaman samoeiros e o conxunto  deles sameirás.

Así cantaba o cego de Sameiras, no libro citado:

       -"Son o cego  de Sameirás

       parroquia de Amiadelo.

       manteño catro pendangas

       e con elas ben me aveño".

Por certo aproveito para decir que me gustou moito o libro e que ó  recomendo

Volver a características

Nome castelán:

Aliso, alno, vinagrera.

Volver a características

Dimensións:

Ata 25 metros.  Edade media 80 anos. Máxima 120 anos. Altitude entre 0 e 1.200 metros.

Os amieiros da fotografía, no río Miño, en Ourense, xa non existen, levounos a riada do 2000.

Tronco moi recto. Si se corta na base retoña rápidamente e con facilidade.

Na fotografía de Marc Carriére, pode verse un amieiro a carón dun río. A folla é inconfundible e determinante. 

Amieiro en Ourense, no río Miño. Este sí resistiu as enchentas.

Outro amieiro.

Volver a características

Identificación:

Fotografía do autor da www.

Nesta fotografía, do autor da web, vese perfectamente a forma da folla, que por certo si é nova é moi lustrosa, pégase moito. Foto sacada no Tinteiro, en Ourense a carón do río MIño.

A folla é redonda, é lixeiramente aserrada nas beiras, moi lustrosa, non remata en pico como a folla da avelaneira (que se pode confundir, a min pasoume). Tamen non ten a forma de corazón na parte de abaixo. As venas están moi remarcadas.

Envés da folla. Foto do autor da www.

As follas son tan longas como anchas.  As follas son caedizas, simples, alternas, arredondeadas, dobremente dentadas.  Son máis escuras e lustrosas na face. Son moi viscosas cando novas.

Casi toda a información está sacada do libro "Guía das Árbores de Galicia" de Henrique Niño Ricoi e Cadros Silvar. Este dibuxo é deles.

Na fotografía vese o detalle de que teñen as follas distintas según a face. Son verdes oscuras pola face principal e máis claras polo outro lado.

Nesta sensacional fotografía pode apreciarse perfectamente a forma da folla.

Neste dibuxo, de Carl Lindman´s,  nótase perfectamente a diferencia na folla segun a face.

Gran dibuxo dp Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé
Flora von Deutschland Österreich und der Schweiz.

Neste dibuxo vense perfectamente as flores masculinas e femeninas. As piñas pequenas son as femininas.

Volver a características

 

 

 

Habitat:

A beira dos ríos de toda Galicia. Eu penso que é a arbore máis abondosa nos ríos galegos, dende logo as beiras dos ríos.

Pode darse noutros lugares pero sempre que teñamos auga cerca, sobre todo cursos de auga permanente con pouca oscilación no caudal.

Estos amieiros, que se ven na fotografía, no río Miño en Ourense,  tumbounos a riada de decembro do 2.000. De tódolos xeitos en abril do 2.001 inda están caidos e un pouco amarrados. Son incribles o que resisten.

O amieiro pode vivir ata 120 anos.

Volver a características

Interés:

Fotografía do autor da www. Foto sacada no Tinteiro en Ourense o 18-07-2002.

Moito. O amieiro desempeña un papel importantísimo nas riadas, xa que aguantan moito, basta ir para comprobalo pola marxen esquerda do río Miño en Ourense, preto de Reza hai cantidade de amieiros, que demostran como aguantan as embestidas do río Miño. É incríble.

Forman auténticos bosques de galería, xunto con outras especies. O amieiro é unha árbore sumamente importante por esta razón. Forma nos ríos un potente sistema que desenrola superficialmente, e tamén nas orillas, onde se suxeta fortemente, creando zona de vexetación idóneas para refuxiarse moitas especies acuáticas.

É unha especie que fixa o nitróxeno atmosférico, protexe o chan e crea auténticas insuas de vexetación.

Volver a características

Protección:

Fotografía de Hans Otto.

Non está protexida.

Volver a características

Tronco e madeira:

O tronco é dereito, cilíndrico e cheo. A cortiza é de grisácea a parda - grisácea. Nos exemplares xóvenes é máis lisa, vese moi ben na fotografía de Marc Carriére.

O tronco co tempo presenta fendeduras.

Fotografía do autor da www. Amieiro vello e novo a esquerda, nacendo do mesmo tronco.

Copa alta , regular, primeiro cónica e logo redondeada.

Resumen da madeira:

Datos sacados deste link: http://home.utad.pt/~floresta/LPF/alnus_glutinosa.htm

Volver a características

Curiosidades:

Amieiro en Ourense, paseo das Ninfas. Río Miño.

A leña utilizávase para os fornos xa que ardía pronto e daba moita calor. As follas eran utilizadas para todo, por exemplo para sanar os pés doridos, ou nas picadas de insectos. Outra incríble, colocadas nos peitos das mulleres provocaban a retirada do leite.

A cortiza tense utilizado como curtume. O carbón vexetal producido da súa madeira empregouse na fabricación de pólvora.

O amieiro resiste ben a auga por eso se utilizaba moito nos muíños, pontes, etc. Tamén como madeira para as famosas zocas.

Moi interesante : as raíces evitan a erosión dos cauces fluviais, aparte de fixar o nitróxeno, xa dito.

Non se entende a "manía" de cortar e cortar árbores nos canles dos ríos, algúns con máis de 50 anos. Neste caso, tala de árbores na praia da Antena en Ourense no 2002. A verdade damos pena...

A maioría amieiros... Na próxima riada as árbores que quedan serán arrasados a maioría, xa que quedaron sin amparo. Non entendo esta desfeita. Non entendo os muros a carón dos ríos, en lugar das árbores, a verdade hai moito "analfabeto natural"  solto...

Esta tala do 2002 estuvo feita por unha empresa que traballa para o Concello de Ourense e que fai de todo, dende rúas, plazas, casas, e talas de árbores e así nos vai os ourensáns... Precisamente estas talas son unhas das causas das enfermedades que están a ter os amieiros na actualidade (2009).

Volver a características

Uso polos pelegríns:

As follas frescas son moi boas para o cansancio dos pés, a dor dos pés e o malestar por sudar moito: en efecto un bon montón de follas frescas, canto máis viscosas mellor, colocadas debaixo dos pés, ou ben por riba, cubrindo con unha tela ou ben cós calcetíns, dórmese con esto e pola mañán os pés están moito mellor sobre todo si se fai en varios días.

As follas son tamén moi boas para as feridas, chagas e úlceras varicosas.

Tamén se utilizan para que non molesten os mosquitos: é moi simple facer un feixe de follas frescas e colocalo na ventana ou similar, as moscas e mosquitos van todos e todas a este feixe.

Aparte é astrinxente, febrífugo, antirreumático e antihemorrágico, casi nada...

Estas e outras aplicacións están sacadas do libro sobre "Plantas e remedios naturais de los Caminos de Santiago" de Txumari Alfaro.

Volver a características

Ampliar datos:

Nesta www podedes ampliar datos.

Para a súa plantación e poda ver este link.

Volver a características

O amieiro en peligro de morte

Noticia de xuño do 2009

A plaga dos Alisos, neste caso a plaga dos amieiros,  dicen que é inglesa, o caso é que un fungo como o "Phythophora alni" está a rematar con centos de exemplares en Cecebre e nas Fragas do Eume, pero tamén esta plaga comenza a verse noutros lugares.

Evidentemente esta é unha teoría pero neste caso trátase da que manexa Pablo Ramil que é nada menos que o director do Instituto de Biodiversidade Agraria e desenvolvemento Rural da Universidade de Santiago.

Este fungo está tamén a afectar as cerdeiras e outros árbores.  O fungo penetra ata o aparato radicular dos amieiros e coloniza os vasos conductores causando danos letais, e o tronco remata caendo o río. A rapidez é grande xa que as esporas propaganse con gran rapidez, e máximo cando se talan árbores o se limpia de forma non axeita as ribeiras, como se está a facer en moitos lugares de Galicia desfacendo as orelas dos ríos. Ver a fotografía anterior en Ourense. Ramil y Manuel Antonio Rodríguez culpan a súa propagación as xestións actuais das ribeiras, a estos cortes e limpezas indiscriminadas e seguindo a lei da "serra do concello", así é como lle chamo, que tanto se fai hoxe nos nosos ríos, e así lles vai...Cantos cartiños de Europa se meteron nestos proxectos de limpeza que o único que fan é gastar os cartos e fundir materialmente estos bosques de Ribeira.

O desbroce feito por exemplo en Ourense cando tomei esas fotografías no 2002 levou consigo a propagación doutras especies como as acacias e falsas acacias entre outras... Eso sí,  temos a praia que chaman da "Antena" en vez do bosque de galería antiguo. Hai moito burro solto nos concellos galegos e non precisamente fariñeiros, si foran burros fariñeiros inda se poderían aproveitar...

Nota de última hora: a plaga deste fungo xa chegou o río Avia como denuncia o grupo ecoloxista do Ribeiro Coto do Frade. Seica se tomaran medidas, esperemos que estas medidas sexan axeitadas e non fagan como en Ourense, tala aquí e tala alí e unha auténtica desfeita peor que o fungo...

Ampliación do día 24/05/2011

Efectivamente a morte de amieiros nas ribeiras dos ríos é actualmente un gravísimo problema que ten moi mala solución. O hongo Phytophora alni fai estragas actualmente en tódolos ríos galegos, en particular no río Miño. Os amieiros caen o río por todas partes.

O parecer actualmente estase a traballar co Instituto  de Investigacións Agrobiolóxica de Galicia, dice Laura Vázquez, integrante do CSICC para establecer in vitro exemplares sans de amieiros da Biesfera do rio Miño, en Lugo. Así lograríase un banco de germoplasma in vitro de este material, asegurando a súa correcta conservación a longo plazo, para a súa posterior plantación en condicións exteriores correctas.

As cousas están así ou sexa, moi mal cos amieiros galegos. Na miña opinión están a darse paus de cego en moitos lugares, como no río Avia en Ribadavia.

AMPLIACIÓN 01/06/2011

Moitos son os ríos onde esta plaga está a facer estragos. Hoxe é o Arenteiro en Carballiño onde seica medio millar de árbores están caídos o río. Unha auténtica desfeita, de momento, sin remedio.

 

Ampliación 2015. Nas miñas xornadas de pesca.

O que estou a ver é que esta plaga exténdese por tódolos ríos galegos, polo menos os que eu visito... Moitos ríos hai xa cantidade de árbores caídos, algúns nos leitos dos ríos e outros fora. Así río Deva na Cañiza, ten cantidade...Río Xares na Veiga tamén vin moitos. No río Lor no tramo medio e suma e sigue...

Seica "non ten cura" según expertos no tema.

Según Ramil, hai algunhas medidas que se poden adoptar como controlar as cortas desta árbore, evitar o movemento da madeira e rechazar pisar a zona onde se atopa a madeira caída, así non se extende.

Tamén o fomento doutras especies onde cae esta árbore, como freixos e salgueiros.

O amiero é básico para controlar a temperatura do río e polo tanto todo o ecosistema.

Que se pode facer?. O combate non é doado precisamente por darse a beira do río. Seica se está a estudiar o tema a fondo...

Volver a características